Temat VI Piotrkowskiego Biennale Sztuki w 2021 roku nawiązuje do książki Stanisława Lema „Powrót z gwiazd”, a właściwie do jednego z jej wątków, który dziś wydaje się szczególnie aktualny. Lem przedstawia w swojej powieści historię badacza kosmosu Hala Bregga, który po wypełnieniu ekstremalnie trudnej misji powraca na Ziemię, na której życie wygląda już zupełnie inaczej niż wtedy, kiedy ją opuszczał. Powodem jest przede wszystkim różnica w upływie czasu wynikająca z paradoksu praw astrofizyki – dla astronauty podróż trwała kilka lat, ale na Ziemi minęło ich ponad 120. Cywilizacja i kultura zmieniła się do tego stopnia, że misja w której badacz uczestniczył nikogo prawie nie interesuje, jego heroizm wydaje się nikomu niepotrzebny. Zmienił się bowiem sposób życia ludzi, uznają inne wartości, w ich mniemaniu znacznie lepsze. Zatem powracający z gwiazd musi zupełnie od nowa szukać z nimi choćby cząstkowego porozumienia i próbować odnaleźć się w nowym dla niego świecie.
My też jako społeczeństwo przeżyliśmy ostatnio szok spowodowany wciąż trwającą pandemią i drastyczną polaryzacją politycznych podziałów. Jakbyśmy wszyscy nagle znaleźli się w innym świecie, czujemy, że często nie możemy się porozumieć z ludźmi, którzy żyją w tej samej przestrzeni co my. Jakbyśmy wszyscy powrócili z innych rzeczywistości, a przecież nie możemy żyć zupełnie oddzielnie. Trudna sytuacja wymaga współdziałania, bo – metaforycznie to ujmując – płyniemy na jednym okręcie, a całkiem dosłownie lecimy przez kosmos na jednej wspólnej planecie Ziemia.
Dlatego tematem VI edycji Piotrkowskiego Biennale Sztuki jest poszukiwanie płaszczyzny porozumienia między ludźmi deklarującymi przywiązanie do odmiennych wartości, między ludźmi o różnych orientacjach światopoglądowych i politycznych. Poszukiwanie odpowiedzi na choćby takie pytania: Od czego zacząć? Jak nie nakręcać spirali negatywnych emocji nie rezygnując przy tym z własnych przekonań? Jakie sprawy mogą okazać się wspólne dla ludzi o różnych poglądach? Co warto zmienić w swojej własnej postawie?
Wierzymy, że sztuka może proponować nie tylko płaszczyznę porozumienia, ale także przestrzeń w której choćby częściowe porozumienie będzie mogło się realizować w wyniku dialogu różnych postaw. Mamy nadzieję, że spośród prac nadesłanych na VI Piotrkowskie Biennale Sztuki uda się wybrać ciekawe i inspirujące artystyczne wypowiedzi, które nie będą ilustracjami do powieści genialnego pisarza, lecz podejmą zawarty w niej wątek zaproponowany jako temat biennale. Najlepsze prace wybrane przez jury złożone z profesjonalistów przedstawimy na podsumowującej wystawie. W dzień po jej otwarciu planujemy przeprowadzić panelową dyskusję z autorkami i autorami prezentowanych prac oraz publicznością.
Chcemy jednocześnie, by temat VI edycji Piotrkowskiego Biennale Sztuki korespondował z Rokiem Stanisława Lema w 2021 roku, by nawiązywał dialog z wciąż poruszającą wymową „Powrotu z gwiazd”, z intelektualnym potencjałem książki, wybiegającym daleko poza horyzontu czasu, w którym powstała.
Grzegorz Borkowski
Kurator Artystyczny VI PBS
